Ik heb recentelijk een webinar mogen volgen over Chronische Pijn en het Brein. Deze werd georganiseerd door Medinello samen met Annemarieke Fleming. Zij is de schrijfster van het boek Pijn en het Brein (zeker de moeite waard om te lezen).
Wist jij dat 1 op de 5 volwassenen chronische pijn heeft?
Pijn is de meest gehoorde klacht in de spreekkamer van de huisarts. Wist jij trouwens dat 1 op de 5 volwassenen chronische pijn heeft? Dat betekent dat als jij op een feestje bent, jij niet de enige bent die chronische pijn heeft. “Waar zijn die mensen dan?”, hoor ik je al denken. Jij komt ze maar weinig tegen. Dat komt omdat er toch een taboe op heerst. Je wilt niet als klager gezien worden en je praat er dan maar niet over. Terwijl je juist op zoek ben naar (h)erkenning, een luisterend oor en bovenal op zoek naar uitleg.
Wat is chronische pijn?
Zodra de pijn langer dan 6 maanden aanwezig is spreken we van chronische pijn. Zelf heb ik het liever over langdurige pijn. Chronisch brengt namelijk snel de stempel “voor altijd” of “het gaat nooit meer over” met zich mee. Terwijl dat helemaal niet het geval is. Chronische pijn kan wel degelijk overgaan of minder worden. Chronisch zegt namelijk puur iets over de duur tot nu toe en niets over de toekomst.
Pijn op zich is een heel bijzonder fenomeen. Stel je slaat jezelf met een hamer op je duim. Je kunt je indenken dat er wat krachttermen uit je mond komen. Nu genereert deze actie nog geen pijn. Hoe dan? De informatie (hamer die op je duim slaat) gaat via de zenuwen naar je ruggenmerg. Op dat moment is dit nog geen pijn. Via het ruggenmerg gaan deze signalen vervolgens naar je brein. Ook nu nog steeds geen pijn. Jouw brein gaat op deze prikkel reageren als zijnde een gevaar en gaat dan vaak pijn genereren om jou te motiveren om ander gedrag te vertonen. Ook zorgt het brein voor demping van de pijn naar je duim toe. Dit noemen we acute pijn.
Nu creëert het brein niet altijd pijn. Wellicht heb je wel eens van die verhalen gehoord of gelezen. Iemand heeft een ongeluk gehad en is ernstig verwond. Je zou verwachten dat deze persoon het uitschreeuwt van de pijn, maar in plaats daarvan lukt het die persoon om zichzelf en anderen te redden uit de gevaarlijke situatie. Deze mensen voelen op dat moment geen pijn omdat het brein geen pijn heeft doorgegeven puur om te kunnen overleven. Overleven staat namelijk altijd op nummer 1 voor het brein. Pas wanneer het gevaar is geweken komt de pijn.
Hoe werkt dit dan bij chronische pijn? Na verloop van tijd is de weefselschade verdwenen en het lichaam geeft weer “normale” signalen door naar je ruggenmerg. Dit signaal wordt echter versterkt en komt extra hard aan in het brein. Het brein signaleert veel gevaar en zet de volumeknop als het ware volledig open. De demping vanuit het brein werkt niet goed en zo ontstaat er een ontregeling. Dit wordt ook wel centrale sensitisatie genoemd.
Elke prikkel wordt als pijn ervaren omdat het zenuwstelsel over waakzaam is. Een ieder weet dat wanneer je met een veer over je huid gaat dat dit geen pijn zou moeten doen. Echter bij centrale sensitisatie veroorzaakt zelfs de kleinste aanraking nog pijn. De hersenen blijven gevaar signaleren. Vaak komt dat omdat je op het moment dat de veer de huid gaat raken je onbewust de spieren gaat aanspannen. Soms is de beweging richting je arm of been zelfs al voldoende. Je hersenen signaleren gevaar en zo blijft het cirkeltje rondgaan.
Centrale sensitisatie kun je het beste begrijpen aan de hand van een metafoor.
De benzinetank
Je moet dit zo zien: De benzinetank is/zijn jouw pijnplek(ken) in jouw lichaam. Het dashboard is jouw brein. En de bedrading tussen de benzinetank en het dashboard is je ruggenmerg.
Stel even je favoriete auto voor. De auto waar je als bestuurder graag in rijdt of de auto waar je als passagier zo lekker in kunt zitten.
Heb je je auto in gedachten?
Oké. Vandaag rij je met de auto op de snelweg. De zon schijnt volop. Niet te fel, maar gewoon een aangenaam zonnetje. Het is rustig op de snelweg en op de achtergrond draait je favoriete muziek. Je rijdt heel ontspannen op de snelweg en kijkt een beetje om je heen. In één keer hoor je PING. Het benzinelampje begint te branden. Je schrikt ervan en bent een beetje verbaasd. Uit voorzorg stap je uit bij het eerste tankstation dat je tegenkomt en vult de tank weer met benzine. Je loopt naar de kassa om de benzine te betalen en stapt weer in je auto.
Inmiddels rij je weer ontspannen op de snelweg en na ongeveer 5 minuten … PING… opnieuw het benzinelampje dat aangaat. Hmmm dat is raar. Hoe kan dit?. Je stopt bij een parkeerplaats en stapt uit de auto. Vervolgens loop je om de auto heen en kijkt ook maar gelijk even onder de auto. Je ziet geen plas met benzine en vertrouwt het toch niet helemaal. Je belt de garage of je even langs kunt komen. Geen probleem en je rijdt gelijk door naar de garage.
Eenmaal aangekomen bij de garage word je vriendelijk geholpen. Geen zorgen mevrouw/meneer, wij fixen dat wel even. Wij bellen u zodra de auto weer klaar is. Je hebt er alle vertrouwen in en gaat met de tijdelijke leenauto weer naar huis. 2 dagen later word je gebeld dat de auto weer helemaal in orde is. Enthousiast ga je naar de garage en je haalt de auto op. De rekening is niet mis, maar dat heb je ervoor over. Je hebt immer de auto nodig om je dingen te kunnen doen.
Je rijdt weg bij de garage en gaat naar huis toe. Na ongeveer 5 minuten gereden te hebben…. PING… het benzinelampje begint weer te branden. GRRRRRR… en wat krachttermen komen uit je mond. Je bent boos en geïrriteerd en besluit een andere garage te bellen voor een second opinion. Gelukkig kun je daar snel terecht. Eenmaal daar aangekomen word je vriendelijk te woord gestaan. Mevrouw/meneer u had gelijk bij ons moeten komen. Die prutsers hebben geen idee wat ze aan het doen zijn. Wij fixen het wel even voor u. U wordt gebeld zodra de auto weer klaar is. Je hebt er een goed gevoel bij en gaat met de leenauto naar huis. 2 dagen later word je weer gebeld. Benzinetank is gerepareerd en je kunt de auto ophalen. Opnieuw krijg je een peperdure rekening gepresenteerd, maar dat is het je helemaal waard. Je kunt weer op pad.
Opnieuw stap je in de auto en rij je terug naar huis. En ja hoor…. PING…. Het benzinelampje gaat weer branden. Je wordt inmiddels wanhopig en weet niet meer wat je nog kunt doen om je auto te repareren. Je besluit het internet op te gaan en in verschillende forums je verhaal te doen op zoek naar de oplossing. Tot je verbazing hebben veel mensen last van hetzelfde probleem. Alleen niemand heeft nog een oplossing gevonden. Je besluit maar even door te blijven rijden met je auto. Je hebt deze immers nodig. Het vertrouwen in de auto is nu wel weg en je durft niet veel meer te doen.
Na een tijdje besluit je nog een keer op het forum te kijken in de hoop dat iemand toch een oplossing heeft gevonden. En ja hoor….. iemand heeft een nieuwe topic geplaatst en deze persoon stelt “zoeken wij de oplossing wel op de juiste plek?”. Hmmm.. hier moet je even over nadenken. Is het wel de benzinetank die kapot is of zit er misschien een storing in het dashboard of in de bedrading.
Zo werkt het ook met langdurige pijn. Vaak is er geen weefselschade meer in bijvoorbeeld de knie of arm. Desondanks blijft de pijn en ga je van dokter naar dokter en van behandeling naar behandeling. Alles in de hoop dat de pijn weggaat. Soms lijkt dit te lukken, maar vaak lukt dit niet of komt de pijn terug. Dat komt omdat de behandelingen niet gericht zijn op het juiste gebied. De benzinetank (arm of been) is niet datgene dat gerepareerd moet/kan worden. Het is juist het dashboard (hersenen) waar het pijncentrum overactief blijft. Door daar meer de focus te leggen kun je actief aan de slag gaan met het aanvaarden van je pijn.
Wat dat betreft zit pijn letterlijk tussen de oren…. namelijk in onze hersenen. Waarom roept dit dan vaak weerstand op?
Wanneer je langdurig pijn hebt staat je leven op de kop. Je gaat twijfelen of de pijn wel echt is. Dit kan versterkt worden door je omgeving door opmerkingen zoals “je moet gewoon even goed slapen” of “zoek gewoon wat afleiding”. Hierdoor lijkt het of je gewoon een knop kunt omzetten. Alvorens ik bij mijn coachees uitleg hoe langdurige pijn werkt, sta ik eerst stil bij de impact van de pijn. Ik luister en vraag door wat dit voor deze persoon betekent en hoe dit er uit ziet. Door herkenning en erkenning te geven, voelt mijn coachee zich gehoord.
Maar waar komt die weerstand dan vandaan? Wanneer je aan de pijn voorbij gaat en gelijk gaat uitleggen hoe pijn werkt, krijgen mensen het gevoel dat de pijn tussen de oren zit. En dan wel de versie van “je stelt je aan”, “het is psychisch”. Je voelt je dan niet gehoord en sluit je dan, ter bescherming, af. Daarom is het enorm belangrijk om eerst stil te staan bij wat pijn voor iemand betekent alvorens je de volgende stap kunt zetten.
Hoe kun je hier nu zelf mee aan de slag gaan?
- Wanneer je veel pijn ervaart dan is het goed om van de pijn af te bewegen. Dit kun je doen door:
- Muziek te gaan luisteren
- Te mediteren
- Ontspanningsoefening te doen
- Te gaan wandelen
- Ga niet te veel focussen op je pijn. Alles wat je aandacht geeft groeit. Wanneer jij je gaat focussen op de pijn dan zal deze alleen maar meer aanwezig zijn.
- Zet negatieve gedachten zoals “dit komt nooit meer goed” om naar positieve gedachten “het is nu even lastig, maar de zon komt altijd weer op”
- Maak een schema en bepaal voor jezelf wat je op een dag echt wil doen
- Wees vervolgens mild naar jezelf toe wanneer je schema niet uitkomt
- Zorg dat je in beweging blijft
Mocht je meer willen weten of gewoon op de hoogte willen blijven dan kun je je inschrijven voor mijn nieuwsbrief.
https://mailchi.mp/10b3e9c63378/nieuwsbrief-with-you-coaching